ΦΟΒΙΕΣ

Ο όρος «φοβία» διαφοροποιείται από τη λέξη «φόβος».
Ο «φόβος» έχει ένα άμεσο και υπαρκτό αντικείμενο. Π.χ. όταν βλέπουμε ένα σκύλο στο δρόμο και τρέχουμε μακριά, αυτό είναι «φόβος» (φόβος για πιθανές σωματικές βλάβες).
Η «φοβία» δεν έχει ένα άμεσο και υπαρκτό αντικείμενο. Π.χ. Όταν κλείνει η πόρτα του ασανσέρ και αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε ή έχουμε άλλης μορφής σωματική δυσλειτουργία, τότε μιλάμε για «φοβία».Ο κίνδυνος σε αυτήν την περίπτωση είναι ιδεατός και είναι μέσα μας: Αυτή είναι η «φοβία».
Είναι ένας επίμονος φόβος που στον πάσχοντα μοιάζει χωρίς εξήγηση, τον γονατίζει κοινωνικά, δηλ. πολλές φορές ο πάσχων αδυνατεί να εκτελεί και τις πιο απλές κοινωνικές του υποχρεώσεις!
Ο φόβος αυτός είναι δυσανάλογος με το αντικείμενο ή την κατάσταση που τον προκαλεί.
Στις φοβίες αναγνωρίζουμε πολλές μορφές εκδήλωσης από τις οποίες οι πιο συχνές είναι οι εξής:
-Αγοραφοβία (πρόκειται για φοβία των ανοικτών χώρων και είναι πιο συχνή στον ενήλικα και στις γυναίκες). Μπορεί να εκδηλωθεί μαζί με κλειστοφοβία.
-Κοινωνική φοβία (συνήθως έφηβοι και των δύο φύλων)
-Φοβία για ζώα
-Φοβία των μέσων μαζικής μεταφοράς
-Κλειστοφοβία (κλειστών χώρων). Την συναντούμε πολύ συχνά μαζί ή και ανεξάρτητα της αγοραφοβίας.
Tα φοβικά επεισόδια μπορεί να συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα όπως ταχυπαλμία, εφίδρωση, ζαλάδες, μουδιάσματα. Η αίσθηση μίας ενδεχόμενης λιποθυμίας συχνά είναι πολύ έντονη.
Τα συμπτώματα αυτά δημιουργούν έντονες ανασφάλειες οι οποίες τροφοδοτούν έναν φαύλο κύκλο στον οποίο η φοβία και ο «φόβος της φοβίας» αλληλοενισχύονται.

Αιτιολογία
Στον επιστημονικό χώρο υπάρχουν διάφορες απόψεις. Ακόμη δεν υπάρχει μία και μοναδική προσέγγιση για την εξήγηση της προέλευσης των φοβιών. Υπάρχουν επιστημονικές μελέτες οι οποίες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κληρονομικό υπόβαθρο από την στιγμή που συχνά βρίσκουμε ακόμη και το ίδιο είδος φοβίας, σε περισσότερο από ένα μέλη της ίδιας οικογένειας.
Το ψυχαναλυτικό περιβάλλον αποδίδει την αιτία σε άλυτες συγκρούσεις της παιδικής ηλικίας: αυτό δημιουργεί μια εσωτερική συσσώρευση αρνητικής ενέργειας. Όταν ο ψυχικός κόσμος του πάσχοντα δεν καταφέρνει πλέον να απωθεί την σύγκρουση αυτή, τότε εκείνη μετατίθεται πάνω σε μια κατάσταση η σε ένα αντικείμενο (ανάλογα με το είδος της κατάστασης ή του αντικειμένου είναι και η μορφή της φοβίας). Σε αυτή την περίπτωση, πιο απλά, θα λέγαμε ότι η φοβία επιτρέπει στον πάσχοντα την προβολή προς τα έξω μίας εσωτερικής σύγκρουσης κάνοντας έτσι κάπως πιο υποφερτή την ψυχική οδύνη που δημιουργείται χάρη της συνεχούς ενασχόλησης με το αντικείμενο της φοβίας.

Θεραπεία
Ο πάσχων θα πρέπει να μάθει σταδιακά να αναγνωρίζει τον αληθινό φόβο που τον απασχολεί και να τον αντιμετωπίζει ανάλογα.
Καλά αποτελέσματα δίνουν η ψυχανάλυση και η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση.
Η φαρμακευτική αγωγή (αντικαταθλιπτικά ή/ και αγχολυτικά φάρμακα), επιβάλλεται κυρίως όταν υπάρχουν, πέρα από την φοβική κατάσταση, επεισόδια κρίσεων άγχους ή πανικού.
Τα φάρμακα χορηγούνται κυρίως στις περιπτώσεις εκείνες που τα συμπτώματα κάνουν την καθημερινότητα πολύ δύσκολη. Η φαρμακολογική αγωγή επιδρά στο σύμπτωμα και όχι στην αιτία. Για αυτό το λόγο την συνδυάζουμε με την ψυχοθεραπεία.
Τα φάρμακα που χορηγούνται για τις περιπτώσεις αυτές, δεν πρέπει να δημιουργούν προβλήματα ούτε στην εγρήγορση ούτε στην κοινωνική ζωή του ατόμου.
Με βάση τα ανωτέρω ο πάσχων θα πρέπει να απευθυνθεί σε ψυχολόγο, ψυχαναλυτή, ψυχίατρο η νευρολόγο. Στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται συνεργασία των ανωτέρω ειδικοτήτων.

(παρόμοιο κείμενο έχω δημοσιεύσει και στο www.iatronet.gr)